το νο 149 (με αφορμή «το τελευταίο σημείωμα»)

Μια από τις συγκλονιστικές σκηνές της ταινίας του Βούλγαρη «το τελευταίο σημείωμα» (προβάλλεται αυτές τις μέρες στη πόλη μας – να τη δείτε…) είναι αυτή με το χορό που στήνουν οι μελλοθάνατοι κομμουνιστές λίγες ώρες πριν ξημερώσει και οδηγηθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Και κει, μέσα στις γύρες του χορού,  πάνω στα «άιντε» και στα «όπα», ακούγεται ο γέρος κομμουνιστής, ο «καθοδηγητής», να λέει: «Παλιοζωγλόπι…, Άγραφα…, Περτούλι… σας έρχομαι…». Δεν ξέρω αν κάτι θέλει να πει ο Βούλγαρης μ’ αυτή την έμμεση αναφορά σε Παλιοζογλόπι και Άγραφα, αλλά μ’ αφορμή αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι ένας από τους διακόσιους εκτελεσμένους της Καισαριανής ήταν και ο Βαγγέλης Πόλκος, το νο 149 της λίστας που διάβασε ο Ναπολέων Σουκατζίδης, με καταγωγή από τη Ραχούλα (Ζωγλόπι) Καρδίτσας (το Παλιοζωγλόπι – χωριό  του Χαρίλαου Φλωράκη – είναι συνοικισμός της Ραχούλας).

  

Στο βιβλίο «Η Ραχούλα» των Λ.Γριβέλλα, Β.Καραγιάννη, Β.Κίσσα και

Γ.Ντόλκερα (2005) διαβάζουμε: «Την Πρωτομαγιά του 1944, κατά την ομαδική εκτέλεση των Ελλήνων πατριωτών στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, έπεσε από τις σφαίρες των παρανοϊκών Ναζί, ο δάσκαλος Βαγγέλης Γ.Πόλκος, σε ηλικία 37 ετών. Δέκα χρόνια έζησε σε εξορίες και φυλακές, για τα φρονήματά του, στο κάτεργο της Ακροναυπλίας και τελευταία στο Χαϊδάρι. Μαζί με τους άλλους μελλοθανάτους, πρόλαβε κι αυτός καθώς τους πήγαιναν για εκτέλεση, να πετάξει από το αυτοκίνητο ένα σημείωμα που έγραφε: «Φιλώ τη γυναίκα μου, την κόρη μου, τη μάνα μου και τ’ αδέλφια μου… Βαγγέλης Πόλκος, δάσκαλος από Ραχούλα Καρδίτσας, 1-5-44» (σελ.413)

Ο δάσκαλος Βασίλης Χρ.Καραγιάννης, επίσης από την Ραχούλα, στο βιβλίο του  «Η Ραχούλα στην Αντίσταση-Αναμνήσεις», αναφερόμενος στην προπολεμική τοπική οργάνωση του ΚΚΕ, γράφει: «Ο δάσκαλος Βαγγέλης Πόλκος, μια μαρτυρική και ηρωική μορφή του κομμουνιστικού κόμματος, ο οποίος συνελήφθη επί καθεστώτος Μεταξά, αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση μετάνοιας, έμεινε φυλακισμένος και εκτελέστηκε την 1η Μαΐου 1944 μαζί με άλλους 199 κομμουνιστές στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, δεν αποτελούσε μέλος της τοπικής Οργάνωσης. Για τον Χαρίλαο Φλωράκη κανείς προπολεμικά δεν γνώριζε ότι ανήκει στο ΚΚΕ. Έφυγε μικρός από το χωριό και διέμενε οικογενειακώς στην Καρδίτσα (…) Για τον Χαρίλαο μάθαμε όταν ανέλαβε διοικητής της 1ης Μεραρχίας Θεσσαλίας του Δημοκρατικού Στρατού» (σελ.52).

Ο Βαγγέλης Πόλκος πήρε το πτυχίο του δάσκαλου από το Διδασκαλείο Αλεξανδρούπολης το 1925.  Κατατάχτηκε στη Χωροφυλακή και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου. Παντρεύτηκε τη δασκάλα Δέσποινα Ταϊτιάδου και απέκτησαν μια κόρη τη Ρηνούλα το 1935. Με τη δικτατορία του Μεταξά συλλαμβάνεται και οδηγείται στις φυλακές Λάρισας όπου αρνείται να υπογράψει δήλωση. Εξορίζεται στη Φολέγανδρο όπου γνωρίζεται και με τον Δ.Γληνό. Το 1941 οδηγείται από τους Ιταλούς στις φυλακές Τρικάλων όπου αρνείται πρόταση των συντρόφων του να αποδράσει αν δεν ελευθερωνόταν όλοι οι κρατούμενοι. Στη συνέχεια στην Ακροναυπλία και από κει, το 1942, στο Χαϊδάρι. Εκτελέστηκε την 1 Μάη του 1944. Έζησε και πέθανε σαν κομμουνιστής.   

Σ.Κ.