«Δεν πληρώνω! Δεν πληρώνω!» του Ντάριο Φο

Αφίσα από το πρώτο ανέβασμα του έργου
(1979, στο θέατρο ΑΛΦΑ)
από τον Στέφανο Ληναίο και την Έλλη Φωτίου.
Η επιτυχία της παράστασης ήταν μεγάλη και
το έργο συνεχίστηκε μέχρι το 1981

Η επίκαιρη κωμωδία «Δεν πληρώνω! Δεν πληρώνω!» (1974) του Ιταλού Νομπελίστα Συγγραφέα Ντάριο Φο ανεβαίνει από σήμερα Σάββατο 21 Γενάρη στη Καρδίτσα, στο Θέατρο Όψεις.
Το «Δεν πληρώνω! Δεν πληρώνω!» γράφτηκε το 1974 και πρόκειται για ένα από τα σημαντικά έργα του παγκοσμίου ρεπερτορίου που παίζεται επί δεκαετίες με μεγάλη επιτυχία σε όλο τον κόσμο και παραμένει επίκαιρη όσο ποτέ!
Μιλώντας για το «Δεν πληρώνω! Δεν πληρώνω!», ο Ντάριο Φο σημείωνε: «Πιστεύοντας πως με το γέλιο, τη σκληρή σάτιρα, πετυχαίνουμε τη μεγαλύτερη έκφραση αμφιβολίας και αμφισβήτησης, γράψαμε μια φάρσα. Αυτό το είδος φάρσας είναι μια θεατρική φόρμα που επινόησε ο ίδιος ο λαός, για να χτυπήσει ανελέητα, με γλώσσα τσουχτερή, αιώνες τώρα, τα στραβά μάτια της εξουσίας ή τα σάπια προϊόντα της κοινωνίας».
Στο έργο, δύο οικογένειες που ανήκουν στην εργατική τάξη, αναγκάζονται να «κινητοποιηθούν» διαφορετικά και από ό,τι ορίζει ο νόμος αλλά και η συνείδησή τους, για να μπορέσουν να επιβιώσουν.
Μαζί τους, ένας αστυνομικός και ένας καραμπινιέρος ως ένας σύγχρονος Ιανός (δύο πρόσωπα - μία εξουσία) αλλά και δεκάδες συμπολίτες τους που βιώνουν την ίδια φτώχεια.
Οι γυναίκες καταφεύγουν σε ξεκαρδιστικά εφευρήματα, ώστε να «μπει φαΐ στην κατσαρόλα», ενώ κατορθώνουν να κοροϊδέψουν τόσο την εξουσία όσο και τους άντρες τους, ώστε να μην γίνουν αντιληπτά τα «κατορθώματά» τους.

Την ίδια στιγμή, στο Μιλάνο ξεσπάει ανταρσία. Οι γυναίκες κάνουν πλιάτσικο στα σούπερ μάρκετ, οι εργάτες διακόπτουν την κυκλοφορία των τρένων, τα παιδιά πετροβολούν τους αστυνομικούς.
Το σπίτι του νομοταγούς προλετάριου Τζοβάνι και της «επαναστατημένης» Αντωνίας μετατρέπεται σε γιάφκα και τόπο συνάντησης ενός αναρχικού μπάτσου, ενός γκαστρωμένου καραμπινιέρου και ενός γέρου φιλοσόφου με άνοια.
Όλοι αυτοί συνθέτουν ένα πλήρως σουρεαλιστικό σκηνικό μιας πραγματικότητας που, πλέον, βιώνουμε σχεδόν όλοι μας. Όταν 122 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, το πριν από σχεδόν πενήντα χρόνια γραμμένο έργο του Φο φαντάζει πιο σημερινό από ποτέ.
Όπως λέει ο Ντάριο Φο σε μια σκηνή του έργου «Σ’ ένα καπιταλιστή δεν πρέπει ποτέ να λες: «Αχ, σας παρακαλώ, θα μπορούσατε λιγάκι να μου κάνετε λίγο χώρο ν’ αναπνεύσω κι εγώ; θα μπορούσατε να είστε λίγο πιο καλός, με λίγη περισσότερη κατανόηση; Ας συμφωνήσουμε…» Όχι. Ο μόνος τρόπος για να μιλήσεις μαζί τους είναι να τους στριμώξεις στον καμπινέ, να τους χώσεις το κεφάλι μες στη λεκάνη και να τραβήξεις το καζανάκι.
Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να φτιάξουμε ένα καλύτερο κόσμο, ίσως με λιγότερο φανταχτερές βιτρίνες, ίσως με λιγότερες λεωφόρους, αλλά με λιγότερες λιμουζίνες, με λιγότερους απατεώνες. Τους πραγματικούς απατεώνες, αυτούς τους μισάνθρωπους με τις χοντρές κοιλιές.
Κι έτσι θα ‘χαμε δικαιοσύνη. Έτσι, εμείς που βγάζουμε πάντα το φίδι απ’ τη τρύπα για τους άλλους, θα μπορούμε επιτέλους να σκεφτούμε και τον εαυτό μας. Να κτίζουμε σπίτια που να ανήκουν σε μας… να ζούμε μια ζωή που θα ‘ναι ολότελα δική μας. Να ζούμε σαν ολοκληρωμένοι άνθρωποι τέλος πάντων. Να ζούμε σ’ ένα κόσμο που η επιθυμία σου να γελάσεις, ξεσπά από μέσα σου σα γιορτή, η επιθυμία να παίξεις και να γιορτάσεις… κι επιτέλους να κάνεις μια δουλειά που να σ’ ευχαριστεί… σα κανονικοί άνθρωποι κι όχι σα ζώα που ζούνε και υπάρχουνε χωρίς χαρά και φαντασία.

Ντάριο Φο

Ένας κόσμος που μπορεί κανείς να δει ξανά ότι υπάρχει ακόμη ένας ουρανός… τα λουλούδια που ανθίζουν… ότι ακόμα υπάρχει άνοιξη… και τα κορίτσια που γελούν και τραγουδούν. Κι όταν μια μέρα πεθάνεις, δε θα πεθάνεις σα γέρος, πεταμένος σα στημένη λεμονόκουπα, αλλά σαν άνθρωπος που ‘ζησε ελεύθερος κι ευχαριστημένος μαζί με τους άλλους ανθρώπους…»
Ολόκληρη τη παράσταση μπορούμε να τη δούμε και στο Αρχείο της ΕΡΤ (ΕΔΩ) όπως πρωτοπροβλήθηκε στην τηλεόραση από «Το θέατρο της Δευτέρας» το 1986 (μέρος 1, μέρος 2, μέρος 3)
Στο Θέατρο Όψεις επί σκηνής θα δούμε τους Παύλο Βησσαρίου, Γεωργία Καλογήρου, Γωγώ Σακκά, Ντίνο Παπαοικονόμου, Γιάννη Σταμούλη.
Σκηνοθεσία-Σκηνικά: Παύλος Βησσαρίου