Απρίλης του 1941: η αρχή της κατοχής και η αρχή της αντίστασης

ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΦΩΝΗ 27/4/1941: "ΩΣ ΕΥ ΠΑΡΕΣΤΗΣ..."

Ήταν τέτοιες μέρες, Σάββατο 26 Απρίλη του 1941, που πάτησαν στην Καρδίτσα τα πρώτα τμήματα του Γερμανικού στρατού κατοχής.  Οι επίσημες αρχές της πόλης, προσαρμόστηκαν αμέσως στη νέα κατάσταση  δίνοντας εξετάσεις υποταγής και δουλοπρέπειας στους νέους καταχτητές. Και την ίδια στιγμή που δήμαρχος, εισαγγελέας, μητροπολίτης, διοικητής χωροφυλακής και άλλοι “φορείς» υποδέχονταν με επισημότητες τους φασίστες καταχτητές, για το λαό και τους κομμουνιστές έμπαινε -αυθόρμητα και πρωτόλεια- το καθήκον της αντίστασης και του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

Στο ρεπορτάζ της εφημερίδας Θεσσαλική Φωνή της επόμενης μέρας (Κυριακή 27.4.1941) διαβάζουμε:  “Το παρελθόν Σάββατον το απόγευμα εγνώσθη ότι κατηυθύνετο εις την πόλιν μας τμήμα Γερμανικού στρατού. Αμέσως αντιπροσωπεία της πόλεως αποτελούμενη από τον Εισαγγελέα κ.Σαρλήν, τον Δήμαρχον κ.Παππάν, τον διοικητήν Χωροφυλακής κ.Πεσλήν, τον διευθυντήν των ΤΤΤ κ.Πάτμιον, τον κ.Καφετζήν και κυρίαν Κατσούλη ως διερμηνείς, επιβάσα αυτοκίνητων με λευκάς σημαίας μετέβη εις τους πρόποδας Φαναρίου όπου συνήντησε μηχανοκίνητον γερμανικόν τμήμα με επικεφαλής ένα ταγματάρχην και ένα λοχαγόν. Η επιτροπή αυτή ήλθεν αμέσως εις επαφήν με τους Γερμανούς αξιωματικούς εις τους οποίους διεδήλωσε τα αισθήματα αφοσιώσεως και τους παρεκάλεσε να παραλάβουν την πόλιν το ταχύτερον χάριν της ασφαλείας και της τάξεως” . Παρακάτω στο ίδιο ρεπορτάζ, ο γερμανόδουλος συντάκτης (προφανώς για να φανεί αρεστός στους χιτλερικούς καταχτητές) μιλάει και για τάχα “χιλιάδες λαού που άμα τη εμφανίση εξέσπασεν εις ενθουσιώδεις ζητωκραυγάς υπέρ του καγκελαρίου Χίτλερ και του Γερμανικού στρατού”. 

ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΦΩΝΗ 28/4/1941

Ανάλογη και η στάση του Μητροπολίτη Ιεζεκιήλ: “Περι την μεσημβρίαν του Μεγάλου Σαββάτου ο Σεβ.Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος κ.Ιεζεκιήλ μετά του κ. Λουκιανού ανήλθον εις την Μονήν Κορώνης όπως τελέσουν περί το μεσονύκτιον την Ανάστασιν. Πληροφορηθέντες την άφιξην των Γερμανών κατήλθον εις την πόλιν μας αργά τη νύκτα και εχαιρέτησαν τους αφιχθέντας Γερμανούς αξιωματικούς”.  Στη δε προσφώνηση που επέδωσε στους γερμανούς αξιωματικούς δήλωνε “ευπειθής υπήκοος της κραταιάς Γερμανίας”  (Θ.Φ.28/04/1941). 

Η δε Θεσσαλική Φωνή των ημερών βρίθει φιλογερμανικών άρθρων και δημοσιευμάτων.

Δεν είχαν όλοι βέβαια το ίδιο υποταχτικό πνεύμα με τις επίσημες αρχές της πόλης. Ένας απ’ αυτούς ήταν και ο γιατρός Δημοσθένης Γρίβας, γιός του επίσης γιατρού Βασίλη Γρίβα που ήταν από τους ηγέτες του αγροτικού κινήματος για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών στην Καρδίτσα το 1910. Ο Δημοσθένης Γρίβας, πτυχιούχος της Ιατρικής Αθηνών, ως μέλος του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδος (ΑΚΕ) εντάσσεται στο ΕΑΜ και υπηρετεί ως γιατρός στο Υγειονομικό Σώμα του ΕΛΑΣ και στη συνέχεια ως γιατρός του ΔΣΕ όταν το 1947 συλλαμβάνεται και εκτελείται. Κατά την είσοδο των Γερμανών στην Καρδίτσα, αρνήθηκε να υποχωρήσει στις  ποικίλες πιέσεις για να καλωσορίσει τους φασίστες κατακτητές (δεδομένου ότι τότε ήταν ο μόνος επιστήμονας στην πόλη που μιλούσε γερμανικά) και, προκειμένου να αποφύγει τα αντίποινα των Γερμανών, βγήκε στο βουνό (συνοδευόμενος από τη γυναίκα του) πολύ πριν σχηματιστούν οι πρώτες αντάρτικες ομάδες.

Με το ίδιο πνεύμα αντίστασης κινούνταν και οι λιγοστοί τότε κομμουνιστές της Καρδίτσας, όπως τα αφηγείται ο νεαρός τότε Φαίδων Κρανιάς στο βιβλίο του “Τα βήματά μου στη ζωή και στον αγώνα” (Αθήνα 1993):

“Στην Καρδίτσα, θυμάμαι, οι Γερμανοί μπήκαν μια ηλιόλουστη μέρα κατά τις 11 π.μ. η ώρα. Η πλατεία γέμισε μηχανοκίνητα: τανκς, θωρακισμένα κλπ

Οι οδηγοί και τα λοιπά πληρώματα στέκονταν όρθιοι στις θέσεις τους πάνω στα οχήματά τους. Σε λίγο μια ομάδα Γερμανών αξιωματικών βγήκαν στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου “Κιέριο” και μίλησαν στους παραταγμένους στρατιώτες. Οι ομιλίες τους τέλειωσαν μ’ ένα γοερό “Χάιλ Χίτλερ”. Και οι στρατιώτες από κάτω, τεντώνοντας τα χέρια με τις παλάμες ανοιχτές, ούρλιαξαν, επαναλαμβάνοντας τα ίδιο σύνθημα.

Οι μηχανές των οχημάτων άρχισαν να δουλεύουν και το ξεκίνημά τους απ’ την Καρδίτσα για την Κεντρική Ελλάδα ήταν γεγονός μετά μια ώρα περίπου. Αφού βέβαια άφησαν στην πόλη την ανάλογη φρουρά.

Οι φαντάροι μας έφταναν σιγά-σιγά υποχωρώντας σε ατέλειωτες σειρές. Η μεγάλη σε διάρκεια πορεία τους είχε τις επιπτώσεις της στην υγεία των φαντάρων μας. Τα πόδια τους πρήζονταν κλπ. Εγώ ήμουνα μέλος της ομάδας περίθαλψης της ΟΚΝΕ στο Β’ Δημοτικό Σχολείο. Επικεφαλής της ομάδας αυτής είχαμε την Κική Γραβάνη (νοσοκόμα). Εμείς φροντίζαμε για τις προμήθειες: γάζες, βαμβάκι και οξυζενέ, με το οποίο έπλεναν τις πληγές των ποδιών.

Είχαμε εντολή απ’ την οργάνωσή μας να μαζεύουμε απ’ τους φαντάρους ότι πυρομαχικά είχαν. Τους λέγαμε λοιπόν καθαρά: “ Ότι πυρομαχικά έχετε πάνω σας, να τα αφήσετε σε μας. Θα μας χρειαστούν. Γιατί, όπου νάναι , θ’ αρχίσει ο ένοπλος αγώνας ενάντια στους κατακτητές. Ακόμα και μια σφαίρα αν έχετε, είναι πολύτιμη για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα” (σελ.38-39)

ΣΚ